Zydowska tradycja i literacka nowoczesnosc

Zydowska tradycja eksponuje role tekstu zrodlowego, ktory obrasta komentarzami, budujac zarazem duchowa ojczyzne ludzi zyjacych w diasporze. Komentowanie jest zawsze przekladem tego, co obce, na to, co wlasne, a tez -oddaleniem od tekstu zrodlowego. Od zrodlowej sceny obwieszczenia dziesieciorga przykazan na Synaju wzajemna gra objawienia ustnego i pisemnego przekazu stanowi jeden z fundamentow tradycji zydowskiej. W czasie historycznym manifestuje sie to jako skrzyzowanie pisma kanonicznego Tory z ustna nauka Talmudu. Wzajemna gra tych dwu roznych czesci skladowych jezyka decyduje o powstaniu niemieckojezycznej literatury nowoczesnosci. Bernd Witte kresli polityczny i historyczno-literacki obraz tych dziejow - scisle zwiazanych z dziejami Zydow w Niemczech. Zaczyna od Mendelssohna, wspoltworcy Oswiecenia, ktory nie tylko otworzyl te tradycje na mysl nowozytna, ale i wprowadzil ja zarazem do swiata kultury grecko-rzymskiej i chrzescijanskiej, by nastepnie podazyc sladami lektur Heinego, Bubera, Kafki i Benjamina, konczy zas doswiadczeniem Shoah. Wszyscy ci piszacy po niemiecku intelektualisci analizuja swoja rozdwojona tozsamosc. Ta inspirujaca ksiazka o jezyku i zydowskiej literaturze niemieckojezycznej jest zarazem rozprawa o dylematach swiata nowoczesnego, gdzie nie mozna juz identyfikowac sie z miejscem, a czas dany nam przez los trudno uznac za wlasny, jedynym zas fundamentem tozsamosci i szansa ocalenia okazuje sie jezyk.